Günümüz dijital dünyasında web siteleri, mobil uygulamalar ve yazılımlar birbiriyle sürekli iletişim hâlindedir. Bu iletişimi mümkün kılan en temel yapıların başında API’ler gelir. Özellikle modern yazılım projelerinde sıklıkla karşılaştığımız REST API kavramı, veri alışverişinin standart ve ölçeklenebilir bir şekilde yapılmasını sağlar. Bu yazıda anahtar kelimemiz “api nedir” olacak şekilde, REST API kavramını tüm yönleriyle ele alacağız.
İçindekiler
REST API Nedir?
API nedir? sorusuyla başlamak en doğrusu olacaktır. API (Application Programming Interface), iki farklı yazılımın birbiriyle haberleşmesini sağlayan bir arayüzdür. API’ler sayesinde bir uygulama, başka bir uygulamanın sunduğu fonksiyonları ya da verileri doğrudan erişim sağlamadan kullanabilir.
REST API, API mimarileri arasında en yaygın kullanılan yaklaşımlardan biridir. REST (Representational State Transfer), web servislerinin HTTP protokolü üzerinden, belirli kurallar çerçevesinde çalışmasını sağlayan bir mimari stildir. REST API’ler; sade yapıları, performanslı çalışmaları ve ölçeklenebilir olmaları nedeniyle tercih edilir.
REST API’nin temel özellikleri şunlardır:
- İstemci–sunucu mimarisi ile çalışır
- Durumsuzdur (stateless)
- HTTP protokolünü kullanır
- Genellikle JSON veya XML veri formatlarıyla veri alışverişi yapar
Bu özellikler sayesinde REST API’ler, web ve mobil uygulamalarda standart hâline gelmiştir.
REST API Nasıl Çalışır?
REST API’nin çalışma mantığı oldukça nettir. Bir istemci (örneğin bir web sitesi veya mobil uygulama), sunucuya HTTP istekleri gönderir. Sunucu ise bu isteği işler ve uygun bir HTTP yanıtı ile geri döner.
Bu süreçte:
- İstemci, belirli bir URL (endpoint) üzerinden API’ye istek gönderir.
- İstek, HTTP metodlarından biriyle yapılır (GET, POST, PUT, DELETE gibi).
- Sunucu isteği değerlendirir ve ilgili kaynağa erişir.
- Sonuç, genellikle JSON formatında istemciye iletilir.
REST API’lerin durumsuz (stateless) olması, her isteğin bağımsız olarak değerlendirilmesi anlamına gelir. Yani sunucu, önceki isteklere dair herhangi bir bilgiyi hatırlamaz. Bu durum hem güvenlik hem de performans açısından büyük avantaj sağlar.
REST API Hangi Projelerde Kullanılır?
REST API’ler, günümüzde neredeyse tüm dijital projelerin merkezinde yer alır. Özellikle aşağıdaki alanlarda yoğun olarak kullanılır:
- Web uygulamaları: Front-end ve back-end arasındaki veri iletişimi
- Mobil uygulamalar: iOS ve Android uygulamalarının sunucu ile haberleşmesi
- E-ticaret projeleri: Ürün, sipariş, ödeme ve kargo entegrasyonları
- Üçüncü parti servis entegrasyonları: Ödeme sistemleri, kargo firmaları, CRM yazılımları
- IoT projeleri: Cihazlar arası veri transferi
API nedir sorusuna verilebilecek en net yanıt da burada ortaya çıkar: API’ler, farklı sistemleri bir araya getirerek bütünleşik bir yapı oluşturur.
HTTP Metodları (GET, POST, PUT, DELETE) Nasıl Çalışır?
REST API mimarisinde veri işlemleri, HTTP metodları üzerinden gerçekleştirilir. En sık kullanılan HTTP metodları şunlardır:
GET
- Sunucudan veri almak için kullanılır
- Veri üzerinde herhangi bir değişiklik yapmaz
- Örneğin: Ürün listesini görüntüleme
POST
- Sunucuya yeni veri eklemek için kullanılır
- Form gönderimleri ve kayıt işlemleri bu metodla yapılır
- Örneğin: Yeni kullanıcı oluşturma
PUT
- Mevcut bir veriyi güncellemek için kullanılır
- Tüm kaynağı günceller
- Örneğin: Kullanıcı bilgilerini değiştirme
DELETE
- Sunucudaki bir veriyi silmek için kullanılır
- Geri dönüşü olmayan işlemlerde dikkatli kullanılmalıdır
Bu metodlar sayesinde REST API, CRUD (Create, Read, Update, Delete) işlemlerini standart bir şekilde sunar.
REST API ile Veri Alışverişi Nasıl Yapılır?
REST API ile veri alışverişi genellikle JSON formatı üzerinden gerçekleştirilir. JSON, hafif yapısı ve kolay okunabilir olması nedeniyle en çok tercih edilen veri formatıdır.
Veri alışverişi süreci şu adımlardan oluşur:
- İstemci, API endpoint’ine istek gönderir
- İstek başlıklarında (headers) yetkilendirme ve içerik bilgileri yer alır
- Sunucu isteği işler ve uygun yanıt kodu (200, 201, 404, 500 vb.) döner
- Yanıt gövdesinde (response body) veri yer alır
Bu yapı, hem geliştiriciler hem de sistemler için hızlı ve güvenilir bir iletişim sağlar.
REST API Güvenliği Nasıl Sağlanır?
REST API kullanırken güvenlik en kritik konuların başında gelir. Yetkisiz erişimleri engellemek ve verileri korumak için çeşitli yöntemler kullanılır:
- HTTPS kullanımı: Veri transferi şifrelenir
- API anahtarları (API Key): Yetkilendirme sağlar
- Token tabanlı kimlik doğrulama (JWT, OAuth)
- IP kısıtlamaları
- Rate limiting: Aşırı isteklerin önüne geçer
Özellikle kullanıcı verileriyle çalışan projelerde, REST API güvenliği ihmal edilmemelidir. Aksi hâlde veri sızıntıları ve sistem açıkları ciddi sorunlara yol açabilir.
Özetle, api nedir sorusunun cevabı modern yazılım dünyasının temel taşlarından birine işaret eder. REST API’ler, sistemler arası iletişimi standartlaştırarak hızlı, güvenli ve ölçeklenebilir çözümler sunar. Web ve mobil projelerde başarılı bir altyapı kurmak isteyen herkesin REST API mantığını iyi kavraması büyük önem taşır.
Diğer blog yazılarımıza göz gezdirmek ve okumak isterseniz tıklayabilirsiniz.
Kaynakça
- Roy Fielding – Architectural Styles and the Design of Network-based Software Architectures
- MDN Web Docs – HTTP ve REST API Dokümantasyonu
- RESTful API Design – Best Practices
- JSON.org Resmi Dokümantasyonu
